Со Наставниот план се утврдени компонентите кои се задолжителни за сите ученици и рамките во кои треба да се движат училиштата при утврдувањето на останатите компоненти на наставниот план. Тоа значи дека на училиштата (директорите, наставниците, учениците) им се дава извесна слобода во креирањето на изведбените наставни планови. Наставниот план е структуриран од четири организациско-содржински компоненти: задолжителни предмети, изборни предмети, задолжителни изборни програми и проектни активности.

Природно – математичко подрачје (комбинација А)

Природно – математичко подрачје (комбинација Б)

Опшествено – хуманистичко подрачје (комбинација А)

Опшествено – хуманистичко подрачје (комбинација Б)

Јазично – уметничко подрачје (комбинација А)

Јазично – уметничко подрачје (комбинација Б)

Изборни предмети

Изборните предмети се групирани во три изборни подрачја: природно-математичко, јазично-уметничко и општествено-хуманистичко подрачје. Ваквата глобална групираност донекаде соодветствува на групираноста на науките во високото образование, а претставува и прегледно групирање на програмските содржини врз основа на што ќе се определуваат учениците. Училиштата се должни да обезбедат услови за реализација на воспитно-образовна работа во најмалку две изборни подрачја. Во помалите места училиштата треба полека да создаваат услови за реализација на воспитно-образовната работа во сите три подрачја. Ученикот, од најмалку двете изборни подрачја што му ги нуди училиштето, се определува за едно во втора година, најдоцна до крајот на наставната година. Со оглед на тоа што во втора година постои разлика само во еден изборен наставен предмет, ученикот може да го смени изборното подрачје и/или училиштето најдоцна до крајот на втората учебна година (30 август во тековната година), ако за тоа постојат услови во училиштето. Изборните предмети имаат функција на продлабочување и проширување на знаењата на учениците. Изборноста е застапена преку наставни предмети кои се јавуваат под ист назив како дел од задолжителните предмети и преку наставни предмети под различни називи од називите на задолжителните предмети кои претставуваат делови или изводи од научните дисциплини. Изборните предмети се програмирани со по 2 и 3 часа неделен фонд од втора до четврта година. Наставните програми за изборните предмети ги подготвува Бирото за развој на образованието во соработка со соодветните факултети и наставниците од училиштата, а ги донесува министерот на образование и наука. Во прва година не постојат изборни предмети. Тоа значи дека прва година е иста и заедничка за сите ученици во гимназиското образование. Во втора година ученикот од листата на изборни предмети (од најмалку три предложени од страна на училиштето предмети) избира еден предмет. Бројот на часовите за изборните предмети постапно се зголемува од 2 во втора до 9 часа во четврта година.

Други информации

Терминот “задолжителни изборни програми ” е задржан поради тоа што се содржи во Законот за средно образование. До промената на Законот за средно образование и до донесувањето на концептот за гимназиското образование под овој термин ќе ги подразбираме содржините од областа на спортот и уметноста. Преку програмираните содржини учениците во рамките на ова подрачје во Наставниот план ги задоволуваат своите интереси од областа на спортот и спортските активности, ликовната уметност и музичката уметност. Тие во Наставниот план на гимназиското образование имаат статус на наставни предмети и се реализираат во неделниот фонд на часови низ различни облици на работа. За секоја содржина одделно се утврдува и начинот на реализација. Учениците во рамките на секоја област избираат определена програма за која имаат интерес и талент. Наставата е менторска со примена на пофлексибилни дидактичко-методски постапки и форми на работа при што ученикот е активен субјект на кој му се дава можност да ги искаже своите креативни способности. Оваа настава треба да им овозможи на учениците да го искажат талентот и да остварат повисоки постигања во областа на спортот и уметноста. Содржините од областа на спортот и спортските активности се програмираат врз основа на посебни програми и се реализираат со по 2 часа неделен фонд во I и II и со по 3 часа во III и IV година. Содржините од ликовната уметност се програмираат со посебни програми и се реализираат со 2 часа неделен фонд во I и со 1 час неделен фонд во II година. Содржините од областа на музичката уметност, исто така, се програмираат врз основа на посебни програми и се реализираат со 1 час неделен фонд во I и со 2 часа неделен фонд во II година. Училиштата се должни, врз основа на своите просторни, материјални, кадровски и организациски услови да им понудат на учениците повеќе програми за содржините од областа на спортот и културата. Учениците, според својот интерес, избираат или се определуваат за соодветни програми и истите ги реализираат. За остварувањето на целите на програмите се грижат соодветните наставници. Во наставата учениците се активни субјекти, а наставниците како ментори ги следат и евидентираат постигањата на учениците. Програмите за содржините од областа на спортот и културата (спорт и спортски активности, ликовна уметност и музичка уметност) ги избработува Бирото за развој на образованието во соработка со соодветните факултети и наставниците од училиштата, а ги донесува министерот на образование и наука. Постигањата на учениците се искажуваат описно (член 56 од Законот за средно образование “Сл. весник на РМ” бр. 52 од 11 јуни 2002 година) со следниве искази:

• програмата ја реализирал со особен успех

• програмата ја реализирал со многу добар успех

• програмата ја реализирал со добар успех

• програмата ја реализирал со доволен успех

Учениците кои од оправдани причини ќе изостанат од наставата или нема да реализираат дел од програмата, пропуштеното можат да го реализираат во некој договорен термин со наставникот, за време на полугодишниот распуст или на крајот од наставната година, најдоцна до почетокот на следната учебна година. Ученик кој не ги реализирал предвидените изборни програми од неоправдани причини не добива свидетелство за завршена година и нема право на упис во наредната година.